Τι είδε η Αλίκη μέσα από τον καθρέφτη

Μέσα στο καλοκαίρι που πέρασε διαπίστωσα με τρομερή θλίψη ότι ο δίσκος της χρονιάς, κατά τη γνώμη μου πάντα, ήταν μία ζωντανή ηχογράφηση του '63. Την οποία από τις αρχές της χρονιάς την έχω ακούσει άπειρες φορές, και ας μου επιτραπεί να πω ότι είναι μία από τις καλύτερες ζωντανές ηχογραφήσεις που έχω ακούσει.

Ο κύριος που είναι υπεύθυνος για αυτήν την ηχογράφηση είναι ο Pete Seeger. Για τον οποίο έχω μιλήσει και στο παρελθόν (δείτε εδώ και εδώ).

Αυτό που εκτίμησα πάρα πολύ ακούγοντας αυτό το δίσκο, ήταν ότι μάθαινα πράγματα, ότι ανακάλυπτα συνεχώς κάτι καινούριο, ότι είχε ένα τέτοιο τεράστιο πλούτο που μετά από 10 ακούσματα ένιωθα να έχω διαβάσει ένα βιβλίο. Καταρχήν ο Seeger, μιλάει, λέει πράγματα για αυτά τα τραγούδια που λέει. Περιγράφει το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο των τραγουδιών αυτών. Εκεί διαπίστωσα και το εξής, μία από τις πρώτες διαπιστώσεις. Το χειμώνα που πέρασε είχε βγει μία αφίσα για κάποιες διώξεις η οποία στο τέλος είχε το στιχάκι που έχω βάλει και εγώ κάτω κάτω στο ιστολόγιο με την υποσημείωση ότι είναι τραγούδι των Μαύρων Πανθήρων. Γενικώς ήταν ένα ωραίο τετράστιχο και μου 'μεινε. Κάποιο καιρό μετά ακούω το τραγούδι αυτό σε μία ηχογράφηση του '48 από τον Seeger (με διαφορετικούς στίχους) και φυσικά διαπίστωσα ότι δεν είναι φυσικά τραγούδι των Μαύρων Πανθήρων (με την στενή έννοια...). Στο δίσκο αυτό μαθαίνει κανείς ότι πρόκειται για ένα παλιό τραγούδι που την εποχή του κινήματος για τα δικαιώματα των μαύρων τραγουδιόνταν πάλι με αλλαγμένους τους στίχους. Κάποιες λεπτομέρειες εδώ.

Παρακάτω είναι το τραγούδι αυτό με τους καινούριους στίχους του. Στο δίσκο έχει μία ενότητα 3-4 τραγουδιών, από ένα ταξίδι που είχε πάει ο Seeger στο νότο και άκουγε συνεχώς καινούρια τραγούδια να ξεπηδούν από παντού. Ένα από αυτά είναι και αυτό που ακολουθεί (στο ίδιο βίντεο) το Keep your eyes on the prize.



Αυτό όμως που μου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση ήταν το ότι ο κόσμος τραγουδούσε τα τραγούδια, και όχι μόνο αυτό αλλά τους έβαζε σε μία διαδικασία να τραγουδάνε όχι συνοδευτικά απλά αλλά πολύ περισσότερο σαν αναπόσπαστο μέρος του ίδιου του τραγουδιού. Τα δύο τραγούδια που ακολουθούν είναι ενδεικτικά νομίζω αυτού του κλίματος.



Η μεγαλύτερη όμως αποκάλυψη έρχεται προς το τέλος του δίσκου, όπου ο Seeger παίζει ένα σωρό τραγούδια από όλο τον κόσμο... Αυτό που σήμερα οι ηλίθιοι ημιμαθείς δημοσιογραφίσκοι και οι γιάπηδες των δισκογραφικών μας έχουνε μάθει να λέμε world music -μη χέσω...

Ανάμεσα σε πολλά (όπως η περιβόητη Μισιρλού) γνωστά και άγνωστα (κατά κύριο λόγο φυσικά) πετυχαίνει κανείς και το γνωστό μας Ay Carmela (φαντάζομαι...), το οποίο όμως στο ρεφρέν δε λέει Carmela αλλά Emmanuella. Αργότερα έμαθα ότι η μπάντα που έπαιζε τότε μαζί με τον Woodie Gurthie είχαν βγάλει ένα δίσκο με ισπανικά τραγούδια για να ενισχύσουν τους Δημοκρατικούς... Παρεπιμπτόντως το τραγούδι υπάρχει με δύο διαφορετικούς στίχους, αν ξέρετε ισπανικά δείτε εδώ. Ο δίσκος κλείνει με το γνωστό Guantanemera, το οποίο ξεκίνησε σαν ένα ερωτικό τραγούδι αλλά σε κάποια φάση κάποιος ταίριαξε κάποιους στίχους του Jose Marti. To βίντεο ξεκινάει με ένα πολύ όμορφο τραγούδι. Ακούστε προσεκτικά τι λέει.



Εδώ το Guantanamera...



Καθώς περνάει ο καιρός και ακούω και ξανακούω αυτό το δίσκο, όπως και άλλες ζωντανές ηχογραφήσεις του, βγάζω κάποια συμπεράσματα όπως ας πούμε για την κίνηση και την κυκλοφορία της μουσικής, για το πως αυτή αλλάζει και μετεξελίσσεται, για τον πλούτο και την ποικιλία που αυτή έχει και άλλα πολλά που είναι μάλλον υποψίες. Η κύρια όμως διαπίστωση μου είναι τι στο καλό είναι ο καλλιτέχνης, και το πως το αστικό φαντασιακό του "καλλιτέχνη" (της ατομικότητας δηλ. που παράγει ένα έργο τέχνης) επιβλήθηκε πάνω στη λαική μουσική των κοινωνιών. Αυτή η λαική μουσική, θα τολμούσα να πω η κάθε λαική μουσική δεν αναγνωρίζει καλλιτέχνες και ψώνια. Αναγνωρίζει μόνο την κοινωνική κίνηση της οποίας είναι μέρος.

Προσπαθούσα, να σκεφτώ ποιος στην Ελλάδα κάνει ή προσπαθεί να κάνει κάτι παρόμοιο. Ποιος διάολος στην Ελλάδα κάνει ΣΗΜΕΡΑ λαική μουσική. Πέρα από κάποιες καλές περιπτώσεις όπου όμως παραμένουν σε ένα επίπεδο το οποίο θα έλεγα μάλλον ακαδημαικό, πιο πολύ δηλ. μελέτη και ανάγνωση της λαικής μουσικής παρά δημιουργία μέσα σε αυτή, το πρώτο που μου ήρθε στο μυαλό ήταν οι Χειμερινοί Κολυμβητές. Ακούστε προσεκτικά τους στίχους... Για έναν περίεργο λόγο τους βρίσκω συγκλονιστικούς.
Αυτά προς το παρόν.